Geleneksel Topçu Baba Kurban Törenleri

Geleneksel Topçu Baba Kurbanı etkinliklerinin yapıldığı yer, Kırklareli ilinin Kofçaz İlçesi’ne bağlı Topçular Köyü’nde bulunan Topçu Baba Türbesi’nin bulunduğu koruluktur. Burası Kırklareli Merkez İlçeye 45 km. uzaklıkta olup, 2013 yılı adrese dayalı nüfus sayımına göre 85 kişilik bir nüfusa sahiptir. Asıl adının Şeyh Mahmut olduğu sanılan Topçu Babanın 14. y.y. sonu 15. y.y. başında yaşadığı rivayet edilmektedir.

Topçu Babanın köy halkı ve çevrede bilinen ve bize anlatılan söylencesi şöyledir.

Yörenin Bizanslılar’dan alınması sırasında bir gurup askerle birlikte büyük kahramanlıklar göstermiştir. Osmanlı ordusunda Topçu subayı olarak görev yapmakta iken, karargâh kurulduğu Topçular Köyü’nde askerin ihtiyacı olan su bulunamayınca bir topuk darbesiyle su çıkmasını sağlamış ve yumruğuyla da bir taşa vurarak bu taşın su kabı şekline dönüşmesini sağlamıştır. Daha sonra burada vefat eden Şeyh Mahmut buraya gömülmüş ve zamanla mezarı türbeye dönüştürülerek, ziyaretgâh haline getirilmiştir. Türbesinin bulunduğu yerde her yıl yapılan geleneksel Topçu Baba Kurban törenlerine, Anadolu’nun, Trakya’nın çeşitli yerlerinden insanlar gelmekte ve törene iştirak etmektedirler.

Topçu Baba Türbesi 5m x 5m temel üzerine oturan kerpiç duvarlı, yörede yerli kiremit denilen oluklu kiremit ile örtülü, ağaç kısımlarında demir çivinin kullanılmadığı tek oda, tek katlı bir yapıdır. Köy halkından vefat edenlerin zamanla türbenin etrafına gömülmesiyle bölge mezarlık olmuş, türbe de bu mezarlığın ortasında kalmıştır. Türbe bölgeye hakim yüksek bir tepe üzerindedir.

Türbeden aşağı doğru inildikçe, yamaçta bulunan meşe ormanı içerisinde kurban kesme yerleri, yemek pişirme ocakları ve 2 adet tuvalet görülmektedir. Muhtelif yerlere çöp sepetleri konmuş, yürüme yolları oluşturulmuş ve suyu her zaman akan ağaç gövdelerine gömülmüş 8-10 çeşme, alanda dağınık olarak yer almaktadır. Alanın merkezinde de ortalama 100 M2 lik bir boş alan yaratılmış ve gösteri sahnesi olarak düzenlenmiştir. Etkinlik süresince Jandarma trafik güvenliği için, ambulans da sağlık güvenliği için alanda yerini almaktadır.

Geleneksel Topçu Baba Kurbanı etkinlikleri hakkında bilgi aldığım Topçu Babayı Anma Kültür ve Sanat Derneği” eski başkanı, yeni başkanı, muhtar ve köydeki yaşlı kişilerden de şu bilgiler derlenmiştir.

1997 yılında kurulan “Topçu Babayı Anma Kültür ve Sanat Derneği” kurulmadan önce, 16 köyü bulunan Kofçaz İlçesi’nin tüm köylerine, Kırklareli Merkez ve diğer ilçelerine mektup yazılarak muhtarlık ve belediyeler aracılığıyla insanlar davet edilmektedir. Derneğin kurulduğu 1997 yılından itibaren ise dernek tarafından davetiye bastırılmakta, bunlar kurumlara ve köy ile kasabalara gönderilmektedir. Geçerli mazereti olan davetlilerin dışında herkesin katıldığı etkinliklerde 85 kişilik Topçular Köyü yaklaşık 5000 - 6000’e yakın misafiri ağırlamaktadır.

Davetliler bölgeye geldiğinde arabasından inmekte, doğruca Topçu Baba Türbesi’ne gitmektedir. Önce türbe binasına 6-7 m. uzaklıkta bulunan ve saçtan yapılmış bir tarafı açık dolabın içinde mum yakmakta, (bu mum yakma yeri 2010 yılında kaldırılmıştır.) daha sonra türbenin içine girerek dua okumakta, türbeden çıkarken mezarın bulunduğu sandukaya arkasını dönmeden geri geri çıkmaktadır. Kurban getirdiyse kurbanını alıp kurban kesme yerine götürmekte ve görevlilere teslim etmektedir. Getirilen kurbanları kesmek, yüzmek, temizlemek, etleri küçük küçük parçalara ayırarak çelik kazanlarda kaynatmak için yapılması gereken hizmetleri Topçular Köyü’nden, komşu köylerden gönüllü kadınlı-erkekli kişiler ile başka illerden gelen davetliler görmektedir.

Etkinliğe gelen misafirler genellikle koç, koyun, keçi, çok seyrek olarak dana, çok miktarda horoz, şeker, tuz, pirinç, kuru fasulye, ekmek, hoşaflık meyve getirmektedirler. 11 Haziran 2005 tarihinde yapılan etkinlikte halkın küçükbaş kurban dediği koç, koyun ve keçiden oluşan kurban 127 adet, 1 dana, 500 civarında horoz, 1 traktör arabası dolusu ekmek, çok miktarda tuz, toz şeker, kuru fasulye ve hoşaflık meyve getirilmiştir.

Misafirler tarafından sabahın 09.00’undan itibaren getirilmeye başlanan kurbanlar ve diğer yiyeceklerden saat 17.00’ye kadar yemek yapılmakta, bu süre içerisinde ise aileler ağaç altında kurdukları salıncaklarda sallanmakta, çay demleyip içmekte, alanın ortasında oluşturulan ses düzeninin de bulunduğu tören yerinde yöresel ozanlar şiir okumakta, saz çalıp deyiş söylemektedirler. İstanbul ve Sivas yörelerinden gelen semah gösteri grupları da sırası geldiğinde semah gösterilerini büyük bir alkış ve coşku içerisinde misafirlere sunmaktadırlar. 2008 ve 2012 ile 2013 yılı etkinliklerinde Topçular Köyü kadın ve erkeklerinden oluşan bir semah gurubu da gösteri yapmıştır.

Yavaş yavaş saatler 17.00’ye yaklaşırken 20’ye yakın çelik kazanda pişirilen etlerin kokuları alana yayılmakta, insanlar acıkmış, çocuklar ısrarla yemek istemektedirler. Bu arada etkinlik düzenleme komitesince şu anonslar yapılmaktadır.

-Lütfen kurban dağıtımı esnasında misafirlerimiz acele etmesinler. Herkes yerinde otursun ve sizin yanınıza getirilecek olan yemekleri beklesin. Hizmet gören arkadaşlarımız tüm sofralara ulaşacaktır. Lütfen diğer sofralarla birlikte ve yol ile çevrili bölgede oturunuz. Yolun alt kısımlarında veya çok üst kısımlarda kalırsanız yemek dağıtan arkadaşlar sizleri göremeyebilirler. Evlere pay almak isteyen misafirlerimiz acele etmeden, kurban dağıtımı bittikten sonra dağıtım yapan arkadaşlara başvursunlar. Çevremizi geldiğinizde nasıl bulduysanız öyle bırakınız, her yanımız orman olduğundan ateşe dikkat ediniz. Teşekkür ederiz.

Geleneksel Topçu Baba Kurbanı etkinliklerine boş elle gidilmez düşüncesinin ne kadar ağır bastığı gelen kurban ve diğer yiyeceklerin miktarından anlaşılmaktadır. Bu etkinlik önceleri Pazartesi günleri yapılmakta iken, zamanla misafir sayısının artması, insanların resmi yerlerde çalışıyor olmaları sebepleriyle etkinliğe gelinmesinde düşülen sıkıntı nedeniyle 1997 yılından itibaren Haziran ayının ikinci Cumartesi günü yapılmaya başlanmıştır. Bu da misafirler tarafından memnuniyetle karşılanmıştır.

Bu Bölüm İçin Yararlanılan Kişiler ;

AŞIK, Hasan Uslu :Kofçaz İlçesi Terzidere Köyü dedesi.1930 Terzidere Köyü doğumlu olup, 2010 yılında bir trafik kazası sonucunda hayatını kaybetmiştir.

DAĞ, Selahattin :1944 Topçular Köyü doğumlu. Topçu Babayı Anma Kültür ve Sanat Derneği Başkanı olup, halen Kırklareli il merkezinde ikamet etmektedir.

ENGİN, Muzaffer :1964 Topçular Köyü doğumlu. Topçu Babayı Anma Kültür ve Sanat Derneği eski Başkanı olup, halen Kırklareli il merkezinde ikamet etmektedir.

ENGİN, Refik :1956 Tekirdağ Kılavuzlu Köyü doğumlu olup, halen Kılavuzlu Köyü’nde ikamet etmektedir. (Araştırmacı-Yazar)