Ayasofya Kilisesi-süleymaniye Camii - Kırklareli Kültür Varlıkları Envanteri

Genel Bilgiler

Yapı Adı Ayasofya Kilisesi-süleymaniye Camii

Envanter No 39-08-484

Yapı Türü Dini

Yapım Tarihi 8. yy. sonu- 9. yy. başı

Yaptıran

Yapan

Vakfiye

Kitabe

Mimari Çağı Bizans

Genel Tanım İlçe merkezinde kalenin bulunduğu tepe üzerinde, iç sur ile dış sur arasındaki alanda yer almaktadır.

Konum

İlçe Vize

Mahalle Köy Kale Mahallesi

Belde

Mevki Mahalle İçi

Sokak Hisar Caddesi

Ada 206

Pafta

Parsel 5

Yüzölçümü 1636

Nitelik Cami

Harita No

Yapı Özellikleri

Kat Adedi

Malzeme Taş-tuğla

Yapım Tekniği Kagir

Elektrik Var

Isıtma Var

Kanalizasyon Var

Ayrıntılı Tanım Kilisenin zemin planı bazilika, örtü sistemi ise haç planlıdır. Bazilikal düzendeki mekan, üçer sütundan oluşan, iki sütun dizisiyle üç nefe ayrılmıştır. Kemerler ile birbirine bağlanan bu sütunlardan her bir dizide sadece birer tanesi durmaktadır. Diğerleri daha geç bir dönemde kalınlaştırılarak paye haline getirilmiştir. Orta nefin üstünde pandantifli büyük bir kubbe bulunmaktadır. On altı kenarlı bir kasnak üzerine oturan kubbe elips şeklindedir. Kubbenin ağırlığını taşıyan dört büyük beşik tonozun örttüğü kısımlar haç kollarını meydana getirir. Alt katın aksine kilisenin üst katı haç planlıdır. Kilisenin apsisi içeriden yarım yuvarlak, dışarıdan ise yedi kenarlıdır. Apsisin güneyinde yer alan yan hücrenin apsisi de içten yarım yuvarlak, dıştan ise beş kenarlıdır. Apsisin kuzeyinde yer alan hücre dıştan orijinal niteliğini kaybetmiştir. Yan nefler sütunları duvarlara bağlayan kemerlerin yardımıyla dörder bölüme ayrılmıştır. Bu bölümler ikişer tane olmak üzere hem beşik tonoz hem de çapraz tonozlarla örülmüştür. Güney nef duvarında iki niş yer almaktadır. Güney nefinin en batısında yer alan birinci niş, sonraki bir dönemde eklenmiştir. İkinci niş ise yapı ile aynı tarihte yapılmış olup, güney nef duvarının neredeyse tam ortasında yer alan bir mezar arcosoliumudur. Kilisenin narteks kısmı üç bölümden oluşmaktadır. Bunlardan ortadaki beşik tonozla örtülmüştür. Bu tonozun üstünde bir galeri bulunmaktadır. Bina camiye çevrildiğinde güneydeki bölümün içine minarenin kaidesi inşa edilmiştir. Kuzeydeki bölümün içinde ise galeriye bağlantıyı sağlayan bir ahşap merdiven bulunmaktadır. Arcosoliumun üzerinde fresko kalıntıları bulunmaktadır. Sahnede üç figür olduğu anlaşılmıştır. Ortadaki figür tahtta oturan Pantokrator İsa, sağ tarafında elini ona doğru uzatarak yönelmiş Meryem, diğer tarafta ise bir melek figürü yer almaktadır. Bu bir deesis sahnesidir. Ayrıca kilisenin batı iç duvarında ve narteks kısmında da fresko kalıntıları bulunmaktadır. Güneybatı tarafındaki payede bulunan beyaz, kırmızı, pembe renkli bezeme Palailogoslar dönemi tekniğine benzemektedir.

Bugünkü Durumu

Koruma Durumu Orta

Taşıyıcı Durumu İyi

Dış Yapı İyi

Üst Yapı İyi

İç Yapı Orta

Süsleme Orta

Rutubet Boş

Özgün Kullanım Kilise

Bugünkü Kullanım Cami

Önerilen Kullanım Cami

Sahibi Vakıflar Genel Müdürlüğü

Koruma Derecesi

Anıtsal 1

Çevresel 0

Aykırı 0

Sorumlu Kuruluş Vakıflar Genel Müdürlüğü

Yapılan Onarımlar Yapı Osmanlı döneminde camiye çevrilmiş ve bu dönemde büyük onarımlar geçirmiştir. Yapının bütün kuzey cephesi ile kubbenin yarısı yeni baştan inşa edilmiştir. Yapının döşemesi yükseltilmiş, yan apsislerden kuzeydeki dıştan poligonal olarak orijinal biçimini kaybetmiş ve düz bir duvarla örülmüştür. Daha sonraki bir dönemde de örtüyü taşıyan dört sütun kalınlaştırılarak paye haline getirilmiştir. 19. yüzyılda yapılan bir onarımda binanın içine bir ahşap mahfil inşa edilmiş, bu ahşap konstrüksiyonun bir kısmı dışarıya da aksetmiştir. Giriş cephesinde, cümle kapısının üstünde daha önce yer alan ikiz veya üçüz pencereler büyük olasılıkla yıkıldığından, 19. yüzyılda bu kısım ampir üslubunda bir kaplama ile kapatılmıştır. 1983-84 yıllarındaki restorasyon çalışmalarında yarım daire planlı büyük bir apsise ait tuğladan alt yapı ortaya çıkarılmıştır. Şimdiki binanın üç apsisli doğu cephesinden daha dar olan bu apsisin erken dönem kilisesine ait olduğu tahmin edilmektedir. 1979-84 yılları arasında ve 1995 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyon çalışmaları yapılmıştır.
Koruma Bölge Kurulunca Rölöve, Restitisyon ve Restorasyon Projeleri onaylanmıştır.

Gözlemler Yapıda yakın zamanda kapsamlı bir restorasyon çalışması yapılmıştır. Güneybatı dış köşesinde yapının dokusuyla uyumsuz bir minaresi bulunmaktadır. Yapının çevre duvarlarında ve dış çevre bahçe düzenlemesinde devşirme malzemeler kullanılmıştır. Bu devşirme malzemeler; güney cephede duvarının alt kısmında, batı cephesinin güneye yakın kısımlarında ve alt taraftaki kapatılan pencerelerde görülmektedir. Ayrıca yapının ön cephesinin pencere açıklıkları kapatılmış, kapı ve pencere doğramaları yenilenmiştir.

Ekler

Fotoğraf Var

Rölöve Projesi Var

Rapor Var

Restorasyon Var

Harita Var

Kroki Var

Kitabe Sayısı

Vakfiye Sayısı 0

Diğer

Kontrol Eden

Kurul Onayı No 11.09.1991-949

Kurul Açıklama

Revizyon

Kurul Kararları

Yayın Dizini Bauer-Klein 2006:338-342, res.1-11 / Mango 1968b:10, 1978:96 / Ötüken-Ousterhout 1989:138-142 / Dirimtekin 1961b:18 / Eyice 1969a:328-330 /TAYEx 22.04.2008

Hazırlayanlar

Lokasyon

Google Maps ile görüntüle Apple Maps ile görüntüle